Parution : 29/06/2018
ISBN : 9782859105914
204 pages
13,5 x 18
15.00 €
ISBN : 9782859105914
204 pages
13,5 x 18
15.00 €
Pour Sèrgi Viaule, ce roman est à la fois un hommage et un pari ! Il nous dit pourquoi : "C’est une hommage à Enric Molin (Henri Mouly) à qui je dois mes premières joies de lecture car les premiers romans que j’ai lus en occitan au début des années 70 étaient ceux de l’auteur rouergat, et seulement les siens. A l’époque, c’était d’ailleurs les seuls qui étaient disponibles. Je me suis régalé à la lecture de Grela d’abrial, E la barta floriguèt, Rambalhs de bòris, et d’autres titres encore... Ce sont eux qui m’ont marqué et qui m’ont accompagné.
C’est donc Enric Molin qui m’a ouvert la porte qui donne sur la littérature occitane, sur son univers et ainsi, qui m’a donné le goût de la lecture et de l’écriture.
Avec ce roman Atal fasèm, Sèrgi Viaule a donc voulu écrire un roman "à la façon de Mouly". Il a voulu conserver la même temporalité, le même milieu social et la même problématique de la misère sociale et matérielle. Sèrgi Viaule est un auteur que l’on n’ose plus classer !
C’est donc Enric Molin qui m’a ouvert la porte qui donne sur la littérature occitane, sur son univers et ainsi, qui m’a donné le goût de la lecture et de l’écriture.
Avec ce roman Atal fasèm, Sèrgi Viaule a donc voulu écrire un roman "à la façon de Mouly". Il a voulu conserver la même temporalité, le même milieu social et la même problématique de la misère sociale et matérielle. Sèrgi Viaule est un auteur que l’on n’ose plus classer !
Per Sèrgi Viaule, aquel roman es a l’encòp un omenatge e una escomesa. Explica perqué : « Es un omenatge a Enric Molin. Li soi devent de mas primièras jòias de lector. D’efièch, los primièrs romans en lenga nòstra que legiguèri a la debuta de las annadas 1970, son estats los de l’autor roergat, e sonque los seus. A l’epòca èran los sols de disponibles. Me congostèri de Grela d’abrial, E la barta floriguèt, Rambalhs de bòria, e maites encara. Son los que me marquèron e que de temps m’acompanhèron. Aquò’s Enric Molin que me dobriguèt la pòrta que dona sus la literatura occitana. Aquò’s el que m’alandèt las fenèstras que badan sus l’univèrs literari occitan. Tot segur, es el que me convidèt a la lectura e a l’escritura ».
Amb aqueste Atal fasèm Sèrgi Viaule a volgut escriure un roman « a la Molin ». A tengut a servar la meteissa temporalitat, lo meteis mitan e la meteissa problematica de la misèria morala e materiala. Sèrgi Viaule es un autor inclassificable.
Amb aqueste Atal fasèm Sèrgi Viaule a volgut escriure un roman « a la Molin ». A tengut a servar la meteissa temporalitat, lo meteis mitan e la meteissa problematica de la misèria morala e materiala. Sèrgi Viaule es un autor inclassificable.
Sergi Viaule, né en 1950, a écrit de nombreux textes, poésies, contes et nouvelles parus sous forme de brochures. Il se consacre aujourd’hui à la mise en ordre de ses œuvres romanesques.
Sèrgi Viaule es nascut dins una familha occitanofòna en 1950 a La Vaur, en Albigés. Pauc o pro escrich desempuèi son adolesciéncia (poesias, racontes, novèlas, romans).
Dintram de nuèit. Gaireben cada jorn trabalham fins a solelh colc. Ragents coma de sopas qu’avèm pas que la lenga de seca. Amb la mamà avèm passat la jornada jos la pluèja a caucelar las patanas del proprietari. Sèm trempes fins als òsses. Es pas la saca de jute que nos metèrem sus cap e esquina que nos aparèt gaire. L’aiga agèt lèu fach de traversar la saca e mai los vestits. Malgrat la sason, la plovina es freja. Aürosament que la patanièra es dins una pèça de tèrra sopla e arenosa, una polida tèrra negra que sembla de terranha fina. Pegava pas brica a las sarcletas. Avèm pogut avançar lo prètzfach. Sèm nosautres que fasèm quasi tot lo trabalh de las semenalhas fins al derrabatge amb los palavèrses. Per paga avèm la mitat de la recòlta. Aquò’s aquò que nos fa la màger part de las viandas per l’annada. Sens las patanas, tant val dire a volontat, poiriam pas subreviure. Nos en val una que la mamà las sàpia aprestar de milanta biaisses : brasucadas, fregidas o bolidas.
En Terral, lo proprietari, trabalhèt doas oras lo matin amb nosautres. Mas el, aviá cargat un impermeable. Una manta verda, facha d’una estòfa especiala que la pluèja i lisa dessús. Per plan dire, es facha d’una mena de matèria de doas pèls finas, pegadas l’una sus l’autra. La de dessús sembla un teissut normal. Es doç al tocar. En Terral, ufanós de son aquisicion, nos i daissèt passejar la man sus la flor. Per contra, la pellicula de dejós es lisa e freja. Es ela que daissa pas passar l’aiga. Apèlan aquò de plastic sople. Aquel impermeable es talhat coma un mantèl long. Davala fins a las cavilhas. Es provesit d’una capucha. Apara las garramachas de cuèr. Es un vestit que cobrís tot lo còs. Amb aquò, lo monde riscan pas de se banhar. Lo proprietari trabalhèt a caucelar una part de la matinada e a miègjorn, quand quitèt son mantèl impermeable, èra sec coma se sortissiá de la glèisa. De mai en mai de monde començan de se poder pagar lo progrès. Es una bona causa.
Mas, nosautres, d’impermeable n’avèm ges. Mamà diguèt tristament qu’èran « encara » tròp cars. Diguèt « encara » per me balhar d’espèr. Mas ieu, coma ela, coneissi la situacion. Sabèm totes dos qu’aquel « encara » risca de durar bravament de temps. A miègjorn èrem arragentats. Rajolàvem d’en pertot. Anèrem a Botenac, la bòria d’En Terral, per manjar lo crostet. Nos faguèron pas dintrar. Degun dins lo vesinatge e lo vilatge nos daissa pas jamai dintrar. An páur que lor carregèsson piuses e pesolhs. Lo monde nos rebutan per çò que sèm paures. Se n’amagan pas. Amb nosautres degun pren pas de pincetas.
Amb la mamà anèrem manjar jos lo sospluèg de la bòria. Nos seguèrem sul timon d’una carreta. Aviam los vestits pegats a la pèl, lo freg nos ganhèt lèu. Aviái l’impression que mos òsses nadavan entre doas aigas. Dins mas galòchas aviái freg als pès. Diguèri pas res. Volguèri pas que la maire se faguèsse de marrit sang. Agèrem lèu fach de dinnar. Un tròç de pan e dos uòus bolhits per cadun. Aürosament avèm de polas, aquò nos permet d’aver d’uòus, tant val dire tota l’annada. Un còp de mai faguèrem pinquet e mangèrem freg. Mamà me diguèt qu’anuèit manjariam una bona sopa cauda amb de codenas dedins.
– Es ton paire que la nos aurà aprestada. Veiràs, serà sul fuòc quand dintrarem. Me diguèt aquò coma per se desencusar del pauc qu’agèrem a manjucar. Es de longa malaürosa coma las pèiras d’aver tant pauc a nos ofrir, a ieu e al paire. Pr’aquò sabi que fa tot çò que pòt per abalir los seus.
[...]
En Terral, lo proprietari, trabalhèt doas oras lo matin amb nosautres. Mas el, aviá cargat un impermeable. Una manta verda, facha d’una estòfa especiala que la pluèja i lisa dessús. Per plan dire, es facha d’una mena de matèria de doas pèls finas, pegadas l’una sus l’autra. La de dessús sembla un teissut normal. Es doç al tocar. En Terral, ufanós de son aquisicion, nos i daissèt passejar la man sus la flor. Per contra, la pellicula de dejós es lisa e freja. Es ela que daissa pas passar l’aiga. Apèlan aquò de plastic sople. Aquel impermeable es talhat coma un mantèl long. Davala fins a las cavilhas. Es provesit d’una capucha. Apara las garramachas de cuèr. Es un vestit que cobrís tot lo còs. Amb aquò, lo monde riscan pas de se banhar. Lo proprietari trabalhèt a caucelar una part de la matinada e a miègjorn, quand quitèt son mantèl impermeable, èra sec coma se sortissiá de la glèisa. De mai en mai de monde començan de se poder pagar lo progrès. Es una bona causa.
Mas, nosautres, d’impermeable n’avèm ges. Mamà diguèt tristament qu’èran « encara » tròp cars. Diguèt « encara » per me balhar d’espèr. Mas ieu, coma ela, coneissi la situacion. Sabèm totes dos qu’aquel « encara » risca de durar bravament de temps. A miègjorn èrem arragentats. Rajolàvem d’en pertot. Anèrem a Botenac, la bòria d’En Terral, per manjar lo crostet. Nos faguèron pas dintrar. Degun dins lo vesinatge e lo vilatge nos daissa pas jamai dintrar. An páur que lor carregèsson piuses e pesolhs. Lo monde nos rebutan per çò que sèm paures. Se n’amagan pas. Amb nosautres degun pren pas de pincetas.
Amb la mamà anèrem manjar jos lo sospluèg de la bòria. Nos seguèrem sul timon d’una carreta. Aviam los vestits pegats a la pèl, lo freg nos ganhèt lèu. Aviái l’impression que mos òsses nadavan entre doas aigas. Dins mas galòchas aviái freg als pès. Diguèri pas res. Volguèri pas que la maire se faguèsse de marrit sang. Agèrem lèu fach de dinnar. Un tròç de pan e dos uòus bolhits per cadun. Aürosament avèm de polas, aquò nos permet d’aver d’uòus, tant val dire tota l’annada. Un còp de mai faguèrem pinquet e mangèrem freg. Mamà me diguèt qu’anuèit manjariam una bona sopa cauda amb de codenas dedins.
– Es ton paire que la nos aurà aprestada. Veiràs, serà sul fuòc quand dintrarem. Me diguèt aquò coma per se desencusar del pauc qu’agèrem a manjucar. Es de longa malaürosa coma las pèiras d’aver tant pauc a nos ofrir, a ieu e al paire. Pr’aquò sabi que fa tot çò que pòt per abalir los seus.
[...]
Revue de presse
| Consulter | Atal | Gèli | Le, 08/2018 |
Atal
« Atal fasèm » es lo títol del darrièr libre de Sèrgi Viaule publicat per IEO Edicions dins sa colleccion « Atots ». Amb aquel libre l’autor tarnés de Sant Sulpici ne va estonar mai d’un. A començar per ieu. Coneissiam lo Sèrgi Viaule barrutlaire capable de nos far partejar son amor per Irlanda ; lo Sèrgi Viaule afogat defendeire de la lenga e de la cultura occitanas, fins a l’excès ; lo Sèrgi Viaule galejaire, provocador e arlèri(1) (« Fotrairòl ») o encara lo Sèrgi Viaule curiós e explorator de novèls espacis ont l’occitan auriá totjorn sa plaça. Mas amb « Atal fasèm » descobrissèm una novèla facieta del personatge. Una facieta inesperada. Un Sèrgi Viaule capable de desrevelhar en nosautres d’emocions qu’auriam pas imaginadas. Coma o ditz l’autor el meteis, aquel roman es a l’encòp un omenatge e una escomesa(2) : « es un omenatge a Enric Molin. Li soi devent de mas primièiras jòias de lector. D’efièch, los primièrs romans en lenga nòstra que legiguèri a la debuta de las annadas setanta son estats los de l’autor roergat, e sonque los seus. A l’epòca èran los sols de disponibles. Me congostèri de « Grela d’abrial », « E la barta floriguèt », « Rambalhs de bòria », e maites encara. Son los que me marquèron e que de temps m’acompanhèron. Aquò’s Enric Molin que me dobriguèt la pòrta que dona sus la literatura occitana. Aquò’s el que m’alandèt las fenèstras que badan sus l’univèrs literari occitan. Tot segur, es el que me convidèt a la lectura e a l’escritura ».
Per l’autor tarnés, la pròsa occitana foguèt de temps la d’Enric Molin e sos dramas païsans. Tanben, amb « Atal fasèm » Sèrgi Viaule a volgut escriure un roman « a la Molin ». A tengut a servar la meteissa temporalitat, lo meteis mitan e la meteissa problematica de la misèria morala e materiala. Mas per benlèu balhar mai de dramaturgia a l’òbra, a volgut escriure aquel roman al present e a la primièira persona. Es una òbra fòrta, cargada d’emocions, que mancarà pas d’estonar mai d’un legeire costumièr dels escriches de Sèrgi Viaule. « Atal fasèm » nos transpòrta dins la ruralitat de las annadas 1920. Una ruralitat de las tradicions pesugas dins una societat jos l’influéncia de la Glèisa catolica, encara fòrt potenta a l’epòca dins lo campèstre. Pel melhor coma pel pièger… Lo trabalh dins las bòrias es mai que penible, los revenguts mal assegurats e mai complètament aleatòris per causa de catastròfas naturalas o de guèrra. L’amor i se mesura al nombre d’ectars que cada partit pòt menar dins lo panièr, e la sexualitat es sonque enfaciada jos l’angle de la perpetuacion de l’espècia. Los prejutjats i son terribles. La literatura contribuís a los far tombar pauc a pauc, e la de Molin i prenguèt tota sa part. Fa bèl brieu que Sèrgi Viaule aviá dins l’ase d’escriure un roman « a la Molin », quaranta cinc ans çò ditz el. Li calguèt lo temps d’amadurar son idèa per enfin se lançar l’escomesa en 2017, gaireben un sègle après Molin. Una escomesa que de mon vejaire es una vertadièira capitada. S’ai totjorn fòrça plaser a legir de novèls romans en occitan, vos pòdi afortir que tre las tres primièiras paginas d’« Atal fasèm » sentiguèri qu’aviái entre las mans quicòm d’especial e que m’anavi regalar. M’enganavi pas. De mai, Sèrgi Viaule, amorós de sa region, a situada l’accion endacòm dins lo Vaurés ; una rason de mai pels lectors tarneses de legir « Atal fasèm ». A l’epòca pel campèstre los mainatges avián pas léser de rebalar per carrièiras a pèrdre temps a jogar. Tanlèu que lors fòrças o permetián èran obligats d’anar trimar pels camps, e los de las familhas pus pauras èran logats dins de bòrias ont plan sovent èran pas ges considerats e bravament expleitats. Es çò que va arribar al paure Ferriòl Garaguion. « Atal fasèm » es un roman pertocant que laissarà pas cap de lector indiferent e mai que mai los qu’an de raices païsanas. Arribat al cap de las 200 paginas d’aquela òbra ai pas qu’una suplica a adreiçar a Sèrgi Viaule : se vos plai, Sèrgi, escrivètz nos una seguida a « Atal fasèm », que la fin de l’istòria o demanda !
« Atal fasèm », 15 € en çò de IEO Edicions (www.ieo-edicions.com) ZA Plaine Saint Martin 81700 PUYLAURENS
Gèli Combas
(1)confleta
(2)en fr. pari
Gèli
Le,
08/2018
