mai èsser nascut a Nimes en 1950, Joan Ros es auvèrnhat. Es estat president de la seccion IEO del Puèi de Velai nos ditz la quatrena de cobèrta. Amb Champeiradas, publicat en 2005, aqueste libre es son segond obratge. Mas sabem que Joan Ros, d’un biais o d’un autre, contunha de trabalhar l’escritura occitana.

Ciutats es, de fach, una autobiografia que va de la naissença fins al servici militar, o gaireben pus luènh. Un servici militar que l’autor faguèt tardièrament per en causa de sos estudis d’engenhaire. Un raconte redde polit, nostalgic e fòrça plan escrich. Avem pas a saupre quina pòt èsser la part de vertat e d’autenticitat quand se tracha d’una autobiografia. Per çò que, o sabem totes (e mai que mai los autors), la memòria se jòga de nautres de longa e d’ont mai quand òm la sollicita. E parlem pas de l’inconscient quand se tracha de parlar de se.

Avem pas qu’a z’o constatar quand ensajam de nos rebrembar la nòstra enfància. D’alors, es pas un asard se las mai polidas paginas del libre son las ont Joan Ros nos parla de la siá enfantesa. De son temps passat a Nimes amb maire e fraire (lo paire es sovent absent per causa professionala) no’n parla amb un tendrum evident e quitament ponhent. Es un exercici que podem totes far e nos mainarem, quitament conscientament, que pauc a cha pauc limpam de la realitat al sòmi. O puslèu avèm tendéncia de chimarram de sòmis una realitat que nos escapa o que trapam plan tròp grisa. Es uman de voler colorar nòstres sovenirs. Se que non la vida vendriá lèu insuportabla.

Mas mèfi! Soi pas aicí a dire, e cossí o poriái dire? que Joan Ros nos conta d’ensaladas que tocan al seu temps de joventut. Nos balha pas la gaubiassa brica. Simplament vòli dire que sovent, quand se legís una autobiobrafia, son las paginas que pòrtan los recòrds d’enfància que son las pus encantarèlas. Joan Ros a pas escapat a la règla. Ademai, aquel temps de l’innocéncia perduda es la que pren generalament mai de plaça dins lo volum. Tornem z’o dire, es lo passatge del libre que m’agradèt lo mai.

Mas aqueste obratge, coma son titol ensaja d’o far comprener, es una passejada a la descobèrta de mantunas vilas. Ciutats occitanas coma Nimes (plan solide), Marselha, Ais de Provença, mas tanben Lo Puèi, qu’es, coma cadun sap, la capitala de Velai. Joan Ros nos convida tanben a descobrir las vilas forastièras que son París, San Francisco o Brest, per balhar pas d’aquestas. Sas perigrinacions son estadas multiplas, atanben nos fa aprofiechar de son talent descriptiu dins de presentacions plan personalas. Joan Ros auriá pogut èsser arquitècte e urbanista que parlariá pas tan plan de las ciutats travèrsadas o viscudas.

Sa vida es tanben estada marcada per son desvèlh a la musica, a totas las musicas. O pauc se’n manca. La musica ten una plaça importanta dins aqueste raconte e avèm pas besonh d’èsser grand clèrgue per comprener que deu tener tanben una plaça caporala dins la vida de l’autor. Se pòt dire que la musica a jalonat son desvolopament d’èsser sensible. Soi estat personalament d’ont mai interessat pel fach que soi pas jamai estat tocat per la musica, o plan pauc. Atal ne van de sa descobèrta de la musica e de la cançon occitanas dins las annadas setanta. Aquela descobèrta passa, a cò de Joan Ros, per la musica museta d’Auvèrnha de l’entre-doas-guèrras. Avèm un fais de paginas sus aquela cèrca quasi iniciatica dins d’unes luòcs mitiques de París.

Joan Ros es de ma classa d’edat. Es dire s’ai pogut èsser perticat a son reconte-testimoniatge. Plan solide ai pas pogut m’enpachar de far un parallèle entre sa trajectòria e la miá. Mas aquesta biografia interessarà atanben las joves generacions. Es lo cas per totas las experiéncias umanas, quinas que siaguen.

Per fin, relèvi que l’obratge es escrich dins un parlar nòrd-occitan pro normalisat. Soi pas un especialista en dialectologia, mas sembla un parlar escambarlat entre lengadocian e auvèrnhat. Una lenga aisida de legir que vos regalarà coma me regalèt.

Alavetz, d’unes se demandaràn benlèu perqué nos presentar en 2013 un libre publicat fa ara cinc ans? Per çò que, tot simplament, lo papièr es bon ase e qu’o pòrta tot. E se tanplan pòt carrejar de causas de pauca valor, quand carreja quicòm de requist cal pas aver paur de lo far virar. Un libre, un còp escrich, es pas jamai mòrt. E se Ciutats regalèt sos legeires al moment de sa sortida, pòt encara, e sempre, regalar los que gausarán lo legir. Seriá estat damatge de daissar un obratge d’aquel calibre dins lo desbrembièr de las laissas poscosas. D’ont mai que lo libre es totjorn en venta al servici difusion de l’Institut d’Estudis Occitans.