Pel nòstre grand plaser, Romièg Jumèu es un escrivan valent. Pas que dins la colleccion « Atots » de l’Institut d’Estudis Occitans, La Granda Timonariá es son noven libre de publicat. La causa es d’ont mai remarcabla que d’aquestas passas los escrivans provençals son gaire productius. Fa qualques annadas que la literatura occitana en Provença me sembla aconsomida. Espèri que serai lèu dementit. Per ne tornar a l’obratge de Romièg Jumèu, o escrivi tot d’una e en preliminari : aqueste libre es de la meteissa fusta bona que sos predecessors.

Romièg Jumèu es d’una granda inventivitat. Ten una imaginacion descabestrada. Aquò se sabiá e La Granda Timonariá o ven tornamai confirmar. Aqueste còp mena son legeire dins la montanha e mai precisament dins un vilatge naut pincat. L’eròi s’i retroba plan malgrat el. Se pòt dire que i arriba « per accident ». Emai se’n seriá plan passat, talament es tombat dins un endrech trevat pas que per de personas misteriosas que s’amagan darrèr de masquetas. Se son darrèr aquelas masquetas es pas carnaval nimai per precaucion de la covid-19 o un autre virus, es benlèu-ben per çò que son pas tan fièras d’elas-meteissas. Son de personas qu’an talament de causas a amagar que son quitament menadas a acaptar lor cara per èsser pas reconegudas. Son una còla pauc recomandabla de cagolards. L’eròi se’n va mainar a mesura que va trevar aquel mitan de fantaumas pas totes benvolents.

Per plan dire l’endrech ont se retròba l’eròi del roman es tras que misteriós e emplenat d’ocupants non mens misterioses. Dins aquel masatge tranformat en centre d’acuèlh per personalitats en cèrca de formacion, s’i recampa lo monde del gròs grum. Valent a dire los que vòlon mestrejar lo monde, dominar la planeta. Demest aquel monde, emai s’o podèm pas saber exactament, Romièg Jumèu daissa imaginar que se i tròban de politicians de tota mena e de totas las colors, de saberuts que se meton al servici del mèstre que paga lo mai, mas mai que mai d’entrepreneires e pas dels pichons ! De los que lor entrepresa es segurament valorada en borsa. L’atmosfèra dins aquel luòc es pesuga qu’o pòt pas èsser mai : « Lo plaser de dessenhar me tenguèt fins a l’ora dau dinnar. Èri pas maucontent de mon trabalh. Aviáu capitat de mostrar la crudelitat de mei modèls e mai siguèsse esconduda sota d’aparéncias leugièras ».

Visiblament dins aquel endrech copat del monde, o puslèu, amagat del monde, i a gaire defemnas. De fach, se pòt dire que n’i a pas qu’una. Una femna enigmatica e polida. Es d’una beutat esbleugissenta. Talament que lo capmèstre dels luòcs la se voldriá per el solet. Mas la dòna daissa pas completament indiferent l’eròi del roman qu’es arribat aquí sens o aver volgut. N’es talament pauc indiferent que n’es vertadièrament amorós. Mas la dòna es independenta e ten - la comprenèm - a o demorar. Alavetz, se joga a l’embarrat la dança de l’amor fins a la mòrt.

Se dins aquel roman i a fòrça suspens, i a tanben d’amor coma venèm d’o véser. Lo tot estropat dins una istòria de complòt permanent e de man mesa sus l’economia del « vilatge planetari » per de gents segurament pauc recomandablas. D’efièch, la bontat es rarament en cèrca d’amagatals e de secret.

La Granda Timonariá fa partida de la plega « Atots » de 2020. Nos cal aicí saludar lo trabalh colossal que fa l’Institut d’Estudis Occitans al nivèl nacional. O fa dins de condicions fòrça peniblas. Nòstra granda federacion culturala d’educacion populara a de dificultats per viure en causa que l’Ofici Public de la Lenga Occitana li refusèt tota subvencion en 2020. [...] Alavetz, i a urgéncia de contunhar de legir en lenga nòstra e particularament çò editat per l’IEO Edicions qu’es totjorn de bona qualitat. Ne vòli per pròva aquel libre de Romièg Jumèu. Se l’avètz pas encara crompat, se pòt e se deu encara far.