Se m’engani pas, aqueste libre foguèt lo primièr de Joan Escafit. L’escrivan es nascut en 1952 nos ditz la quatrena de cobèrta. Es originari de Castras en Albigés. Es farmacian de mestièr e practiquèt dins sa vila natala, a Masamet, Montalban e perfin, a Tolosa. Es a pus prèp tot çò que sabèm d’el. Personalament l’ai pas jamai rescontrat enlòc. N’ai rarament trapat traças dins las qualques revistas literàrias que pòdi legir. Nimai ai pas vist pareisser son nom dins la vida associativa.

Cossí que ne vire, aquel primièr obratge foguèt prometeire. Se tracha d’un recuèlh de novèlas. Aquestas son al nombre de setze per 155 paginas çò que fa una mejana de gaireben un desenat de paginas per pèça. L’òbra en general es escricha sul ton de la trufariá, de l’ironia e de l’umor. L’opcion presa es la de l’exageracion a l’excès. Joan Escafit sembla s’amusar en escriguent. Partent d’un fach de societat, plan sovent buta aqueste als extrèms. L’autor es un vertadièr espepissaire de la « comèdia societala ». Se jamai trapa quicòm que truca dins l’anar social, o pren e lo passa a la seu molineta d’escrivan. Òm sentís una vertadièra jubilacion dins son biais d’escalcir sas novèlas. Un jausiment intellectual comunicator. Cèrca, emai tròba, segon mon vejaire, la complicitat del legeire dins sas exploracions dels comportaments umans. Los tesics de tota mena i son expausats, espelucats amb un apetís feròç e despietadós. A la lectura d’aqueste obratge òm pòt pas s’empachar de pensar que se los defauts dels autres i son denonciats, los seus ne fan tanben partida. Joan Escafit, coma tot autre autor pòt probablament pas far autrament que de passar, pauc o pro, per l’autobiografia. Si que non cossí descriure amb tan bona precision los pichons malurs de l’espècia umana ?

Tot comptat e rebatut, se Joan Escafit se servís d’unas coneisséncias professionalas e d’unes faches probablament viscuts per escriure sas novèlas, demòra pasmens que l’idèia primièra e constitutiva es sempre originala. E aquò’s aquò que fa la novèla : sa tombada. Basta pas d’apertegar de frasas mai o mens plan bastidas las unas après las autras. Basta pas tampauc de causir un vocabulari requist e recercat, emai s’aquò’s, solide, indispensable. Per capitar una novèla cal esperar lo darrièr paragrafe e véser se l’autor es estat capable de nos susprener e de nos espantar. S’en fin de pèça trapam pas aquel subte emocional necessari, i a plan d’astre per que l’òbra siá mancada.

Aquela tecnica d’engimbradura, que qualificarai de classica, Joan Escafit la possedís e la mestreja d’a fièch. Çò que te tira fa d’el un novelista de primièra. Alavetz, una autra causa es de remarcar dins aqueste recuèlh, es son omogeneitat. D’efièch, arriba sovent dins un recuèlh (que siá de novèlas o de poësias) que i aja una inegalitat dins la qualitat de las pèças. Es pas lo cas amb aqueles « Fadinèls ». Pel legeire lo plaser de la descobèrta lo quita pas de cap en cima de l’òbra. Es la pròva de la capacitat creatritz de l’autor. Fa temps que personalament aviái pas legit un libre amb tan de plaser.

Dins la forma, per parlar de la lenga emplegada, i a pasmens de causas que pòdon susprene del marrit costat. Per exemple l’emplec, qualques còps, d’un vocabulari aproximatiu. Es estonant qu’un òme nascut a Castras escriga « veraiament » (a la provençala) en plaça de « vertadièrament ». I a tanben qualques parpèlas d’agaça que son passadas a travèrs coma aquel « ecò » en plaça de « resson ». Aquò rai ! Un dins l’autre se pòt dire que Joan Escafit, sens far una lenga naturala, fa pasmens una lenga literària de bona tenguda.

Òsca un còp de mai a IDECO per son trabalh al servici de la literatura nòstra. Tornamai cal encoratjar l’editor de l’Institut d’Estudis Occitans de contunhar a publicar mai qu’una plega de libres per an. Quatre libres de pròsa annadièrs per apasturar son monde, me sembla pas pro. A despart que siá los tapuscriches que mancan ? Vòli pas creire que la literatura nòstra ne siá aquí.

Un libre que vos aconselhi de legir s’avètz dins l’ase de passar un bon moment de repaus e de destibament.