[...]

L’autora, Francesca Zantedeschi, es doctora en istòria e civilisacion a l’Institut Universitari Europèu de Florença. Sas recèrcas pòrtan suls procediments de bastison nacionala al sègle XIXen. A mai que mai estudiat lo ròtle de la lenga coma element catalisor de la nacion. Aqueste obratge es eissit de sa tèsi de doctorat. Ça que la, nimai per èsser un trabalh universitari, es aisit de legir. Sa lectura es quasi indispensabla a totes los que vòlon intrevenir dins l’occitanisme en anguent bon escient de la causa. Aquesta mena d’estudi en pro rar en domèni occitan per que nos permetèssen d’i passar a costat.

[...]

Francesca Zantedeschi comença son obratge per balhar una definicion etimologica de la nacion: "Lo vocable de "nacion" nais a cò dels Romans. Es eissit de "natus", participi passat del vèrbe latin "nascor" que significa nàisser, èsser congreat, davalar. Ven tanben del substantiu femenin "natio/nationis" que podiá aver doas significacions. Dins sa significacion mai immediata, mai estricta, "natio" designava la naissença e l’origina, la comunitat de drech a la quala òm aparten pel ligam de la sang". Emai se l’autora reconeis que la definicion de la nacion es luènh d’èsser univòca e universalament despartida, ne balha la definicion comunament acceptada pels que, dins lo debanar de l’istòria, se son clinats sus la question. Per ela, la nacion es "una comunitat d’individús que despartisson lo sentit o la cresença de constituir un ensems omogène suls sicuts etnic, cultural e lingüistic". Siem aquí plan prèp, se que non en plen, dins la definicion fontaniana de la nacion.
[...]
La lectura a aquò de meravilhós qu’a costat del contengut de fons que pòrta un obratge, se i pòt trobar, a l’asard d’una viradura de pagina, un detalh anecdotic pauc e pro amusant. Aqueste obratge de Francesca Zantedeschi carreja, el tanben, son fais de suspresas mai o mens curiosas. Atal s’i apren que tanlèu la revolucion francesa, en octobre de 1791, es fondada la "Societat dels amators de la lenga francesa". Aquel organisme se balhèt per tòca de "regenerir lo francés". Èra estat creat, entre maites, per un gramatician del nom de Francés-Urban Domèrgue. Encara un Occitan que foguèt preissat de... s’adomergir.
Per Francesca Zantedeschi coma per totes los cercaires onèstes e liures, va sens dire que las relacions entre politica e lenga son permanentas. Aquò’s vertat jos totas las latituds. Amb l’autora, citarem Pèire Bordieu: "L’Estat sol es en mesura de crear las condicions prealablas a la constitucion d’un mercat lingüistic unificat". Tornar, a prepaus d’aquestas relacions entre lenga, nacion e Estat, lo latinista En Coquebèrt de Montbret, a la debuta del sègle XIXen, s’atalèt, emai menèt a bon pro, una enquista lingüistica. Sas conclusions a prepaus de l’occitan foguèron aquestas: "Sens cap dobte, e a bon drech anar, seriá (l’occitan) a l’auçada de l’espanhòl e de l’italian, se las corts dels comtes de Tolosa e de Provença avián perduradas". Siem pas nautres, nacionalistas occitans del sègle XXIen que direm lo contrari. Emai ajustarem un còp de mai que sens Estat occitan per la sosténer, la lenga occitana es condemnada a corta o mejana extremitat (podem totes constatar qu’es ja bravament dessocialisada). L’exemple catalan es aquí per nos rebrembar cada jorn la necessitat d’un poder politic per una lenga. Los cosins se son quitament mainats que l’autonomia politica dins un encastre assimilacionista bastava pas per assegurar un avenidor perenne a la lenga nacionala. D’aquí lor temptativa naturala de crear un Estat catalan. A l’autra cima de la cadena pirenenca, probablament que l’idèia fa tanben camin.
Enric-Pascal de Ròcaguda, Antòni Fabre d’Olivet e Francés-Just-Maria Rainoard son estats unes dels primièrs a tornar descobrir la lenga e la literatura dels trobadors. Intellectuals preses dins las mordassas del poder monarquic francés, son pas estats capables d’imaginar cap avenidor per aquesta lenga e aqueste país occitan que los encantavan tant. Alavetz, coma planes intellectuals contemporanèus, se refugièron dins la bastison d’una Occitània somiada, d’una Occitània literària que sas termièras despassavan pas las d’un rebremb istoric idealisat. Èron dins l’impossibilitat d’entemenar una reflexion seguida d’un combat politic per la liberacion de las energias nacionalas occitanas. [...]
De la legida d’aqueste libre de Francesca Zantedeschi, que tracta per brava part de l’istòria del moviment nacional occitan, òm se maina un còp de mai del temps e de las energias desgalhats en batèstas entre partidaris de tal dialècte contra tal autre o de tala grafia contra tala autra. [...]. Es de mercés a la consciéncia nacionala de cadun qu’arrestarem de participar a n’aquestes funèstes e suicidaris guirguilhs. Francesca Zantedeschi nos ensenha dins son bibre cossí aquestes comencèron tre la segonda part del sègle XIXen. D’aquí l’utilitat d’un tal obratge: nos servir de las leiçons que lo passat nos porgís per soscar l’avenidor.
Lo libre es ja interessant, pas que pel vocabulari emplenat dins son quiti titol: "Occitan: una lenga en cèrca de nacion". Dieu mercés, Francesca Zantedeschi es universitària italiana. Sas recèrcas pòrtan suls procèssus de las engimbraduras e espelisons nacionalas al sègle XIXen. Mas son particularament orientadas sul ròtle de la lenga coma element catalisor de la nacion. Urosament la cercaira es pas francesa o occitana exagonalisada, çò que li permet d’emplegar los mots que li convenon aquí ont li sembla que convenon. A cò d’ela pas d’autocensura al nivèl dels concèptes, nimai del vocabulari. Sap dire de blanc çò blanc. Dins son estudi constata çò qu’avem totes ja constatat: valent a dire que se la lenga occitana en cèrca de nacion a pas encara rescontrat la nacion occitana, es plan en causa de las pressions demasiadas de l’administracion coloniala sus la populacion occitana.
Se d’unes son incapables d’enfaciar que la lenga occitana en cèrca d’una nacion, pògue la trobar, almens, per Francesca Zantedeschi i a pas de question, nimai de responsa tabó. Son obratge s’articula mai que tot sul conflicte entre los romanistas montpelhierencs que trabalhavan a l’entorn de la Societat per l’Estudi de las Lengas Romanas e los lingüistas parisencs al servici del poder assimilacionista. L’autora fa la demonstracion que se trachava plan d’un combat politic mai que de debactes scientifics. La manmesa de París sus Occitània justifiquèt las aberracions scientificas las mai impensablas, almens siaguèssen al servici del poder colonial.
De tot temps los universitaris an negat e quitament desqualificat los trabalhs consequents que lor escapavan. An de longa minimisat, denigrat los trabalhs que se fan fòra l’institucion. Una institucion que, siá ditz en passant es replegada subre se. Acrancada qu’es a son pichon poder. Los universitaris agisson atal per, solide, ensajar de se far lusir un pauc mai al dintre del serralh, mas tanben per justificat lor estatut social. Per totas aquestas rasons qualqu’unes desmest los universitaris parisencs de la viradura dels sègles XIXen e XXen, passaran mai de temps a desvalorisar los estudis menats fòra l’universitat francesa puslèu que d’estudiar eles-meteisses. Es pas nosaus qu’o disem, aquò’s l’autora: "L’insuccès de la Societat per l’Estudis de las Lengas Romanas a s’impausar institucionalament seriá d’alhors agreujada per la febla consideracion dins laquala es tenguda pels eleits universitaris parisencs... Lo 28 de mai de 1888, al moment de l’acamp de las Societats Sabentas, En Gaston París ten son famós discors tocant los "parlars de França". Se tracha d’un discors programatic agen per tòca d’impausar l’idèia de l’unitat lingüistica de França e a subordinar las recèrcas dels erudits locals a l’autoritat dels universitaris parisencs".
[...]
Per menar a bon pro sa participacion a l’assimilacion completa e ja programada de la nacion occitana, l’universitat francista es prèsta a messorguejar e a negar las quitas evidéncias scientificas. Lo meteis Gaston París, lingüista patentat, embarrat dins las mordassas de l’ideologia assimilatritz, glòsa subre l’absurditat de la "division fondamentala que, desempuèi l’Edat-Mejana s’es cresegut reconéisser entre lo francés e lo provençal o la lenga d’oïl e la lenga d’òc". Autrement ditz, nos trobam un còp de mai dins una situacion ont la sciéncia es desvirada al servici del politic. Pel poder opressor, un dels biais melhors per far créire que la nacion occitana es pas oprimida, es de denegar -bonament e simplament- la quita existéncia de la nacion occitana. Es una temptativa de manipòli sempre en vigor en 2014 quand òm vei encara d’intellectuals tras qu’embarrassats pas que pel titol del libre de Francesca Zantedeschi: "Occitan: una lenga en cèrca de nacion". Òm diriá que pas que lo parallèl entre lenga e nacion lor balha de biçòls. Mas es vertat que la pensada de Francés Fontan s’estudiá pas dins las universitat omologadas pel poder franchimand; pas mai a Montpelhièr qu’endacòm mai.
La conclusion provisòria de l’obratge segon Francesca Zantedeschi? Tant val, solide, la daissar a l’autora: "Una nacion, per existir, a besonh d’elements d’identificacion que la definissen. Deu poder se reconéisser e èsser reconeguda. Al sègle XIXen, temporada màger d’esvelhs nacionals en Euròpa, las tèrras occitanas de França possedissián tot çò que caliá per "devenir" una nacion: un territòri, una istòria longa e, subretot, l’element identificator d’excelléncia, una lenga. Los passes primièrs de la Renaissença d’Òc son pas estats diferents de los complits per d’autres moviments nacionals minoritaris: la "redescobèrta" d’un passat gloriós, la celebracion d’una literatura illustra, la mesa en valor de la lenga, la volontat qu’aquestes elements venguen de marcaires d’identitat o, almens, que siaguen reconeguts al nivèl cultural, se que non politic, per l’Estat majoritari".
[...]