Joan GANHAIRE
La mòrt vai mai regde que lo vent (ATS 217)
A tots n°217, 13,5x18 cm, 184 p., 15 €
una coedicion IEO Edicions - novelum-IEO
una coedicion IEO Edicions - novelum-IEO
Ouvrage édité grâce au soutien de la région Nouvelle-Aquitaine Editat emb l’ajuda dau conselh regionau Novela Aquitània
Tiago Ausenda brûlé vif, Leo e Tonio Baptista tués par balle, Mano Feniche et Soni Brusamanti empoisonnés par quelque saloperie… Comme dit le vieil Alfonso, la mort va plus vite que le vent, ces temps-ci à Maraval dans la communauté des gens du voyage… L’explication en est simple : le fantôme d’Amanda clame vengeance cinq ans après sa mort violente demeurée non résolue. Entre croyances gitanes et horrible réalité, le commissaire Darnaudguilhem aura bien du mal à stopper la malédiction… Mais prends garde à toi, Darnaudguilhem, la mort s’approche aussi de toi…
Tiago Ausenda cramat viu, leo e Tonio Baptista pistolejats, Mano Feniche e Soni Brusamanti enverenats per quauqua salopariá… Coma ditz lo vielh Alfonso, la mòrt vai mai regde que lo vent, questes temps a Maraval dins la comunautat dau monde dau Viatge… L’explicacion ne’n es simpla : la tòrna d’Amanda clama venjança cinc ans aprep sa mòrt violenta demorada non resòuguda. Entre cresenças gitanas e òrra realitat, lo comissari Darnaudguilhem aura bien dau mau a restar la malediccion… Mas balha te garda, Darnaudguilhem, la mòrt se raleta tanben a ton entorn…
Joan Ganhaire (en français Jean-Leopold Ganiayre), est un écrivain périgourdin qui écrit ses œuvres en occitan limousin. Il est né à Agen en Lot et Garonne le 21 mai 1941. Après avoir suivi ses études secondaires à Périgueux, il étudia la médecine à Bordeaux pour s’installer en Périgord où naquit sa vocation d’écrivain occitan. Il obtient le prix Jaufre Rudèl en 2001 avec son œuvre Lo viatge aquitan.
Joan GANHAIRE (en francés Jean-Leopold Ganiayre) es un escrivan perigordin qu’escriu sas òbras en lemosin. Es nascut a Agen en Òlt e Garona lo 21 de mai de 1941. Après aver seguit sos estudis segondaris a Peireguers estudièt la medecina a Bordèu per s’installar com mètge en Peirigòrd ont naissèt sa vocacion d’escrivan occitan. Obtenguèt lo Prèmi Jaufre Rudèl en 2001 amb son òbra Lo viatge aquitan.
« [...] Quo es los unlaments que ’vián tirat l’atencion dau vesin lo mai a portada, un gardian d’entrepaus, que aviá pas comprés d’en prumier que los òrres crits venián dau brasier que esclairava la nuech d’octòbre. E quante s’era a la perfin aprueimat, los unlaments s’eran tuats e era demorat un moment espaventat davant la siloeta negresida e recoquilhonada ente quauquas flamas trobavan enquera de qué se nurrir. [...] »
Revue de presse
Consulter | Tornamai Joan Ganhaire e son comissari Arnaudguilhem nos regalan | Pèire Rabasse | Lo Lugarn, 15/06/2019 |
Tornamai Joan Ganhaire e son comissari Arnaudguilhem nos regalan
Es ja estat dich endacòm mai : Joan Ganhaire es un òme extra-ordinari. Son òbra litérària es excepcionala dins lo paisatge de las letras occitanas. Ja, amb una produccion d’un quinzenat d’obratges, es prolifica, çò qu’es pro rar dins la literatura nòstra. Lo que voldrà legir tot Ganhaire e qu’aurà pres de retard, va aver de trabalh ! Ieu, ensagi de lo seguir dins sas peregrinacions imaginativas desempuèi la debuta. Es un plaser talament agradiu que, de longa, ne demandi totjorn mai. Que me’n siá prepausat tres per an e aquò me gostariá, me regaudiriá.
Que dire de mai de la literatura policièra de Joan Ganhaire que non aja encara estat dich ? Tornar dire la precision de sas observacions societalas ? Tornar escalcir cossí l’autor sap ensacar lo legeire dins sa biaça per lo desliurar pas qu’a la tombada de l’enigma ? Tornar relevar cossí sa lenga raja linda e permet una lectura saborosa de sas enquistas ?
L’inventivitat de Joan Ganhaire es sens bòla. Es un òme del pòble que tota la seu vida trabalhèt dins l’intimitat del pòble, de las gents. Es la rason per la quala possedís tan plan l’anma del monde e de totes los mondes. Coneis lo fons de l’èsser uman coma plan pauques se’n pòdon glorificar. Dins son escritura, Joan Ganhaire sap manejar la suspresa amb dexteritat e mesura. Aquò fa lo fachin de sos remans policièrs.
L’autor lemosin, talament se sap renovelar, qu’escriuriá milanta policièrs e jamai nos alassariam de lo legir. L’engèni de l’escrivan residís dins sa capacitat a bastir vidas e eveniments sens nombre. A creire -emai de fach- que l’autor a viscut e nos fa viure a travèrs sas ficcions milantas vidas ; de las pus gloriosas a las mai piegèrs. Se per cas ne voliá far passar un, es benlèu aquí que seriá lo messatge filosofic de Joan Ganhaire : l’abséncia o la raretat de grandor dins las vidas de los que se sabon umils coma dins la dels que se creson grands.
I a pas res a far, de Ganhaire aquò’s de Ganhaire. Per aquí, vòli exprimir lo fach que l’autor ten un ton unic. A un esperit, un biais d’enfaciar lo roman policièr que se destria entre mila. Possedís lo còp de tibla, o puslèu aquí lo còp de gredon, per escalcir una scèna que lo legeire ne ven l’espectator privilegiat. O cal ben dire coma o es : Joan Ganhaire es una cometa dins la literatura occitana. Son originalitat es sens pariva. Los que pretendon far una siá-disenta « literatura sabenta » que vòlon far anar contra una literatura que nomenan « populara », ne deurián prene de grana allòc de s’embarrar dins una torre que creson d’ivòri alara que son pas que los gardians d’una torre de carton. A ! Se totes los escrivans occitans avián aitant de facilitat e de valentiá per engimbrar de ficcions tan prenentas e desalenantas coma las de Joan Ganhaire !
Çò qu’embelina en çò d’aqueste autor, aquò’s son dinamisme e son estrambòrd. Possedís un èime jove e la lenga modèrna que va cotria. A pas paur de pastar, de prestir la lenga per ne tirar tot lo juc possible. Ne tira la mèl.
Coneis prigondament totas les mentalitats (es caporal de las metre al plural) per las aver rescontradas e practicadas tota la seu vida. Dins sos romans las nos torna restituir que n’es un plaser cada còp renovelat : « Maldelbòsc tesicava de ‘nar veire tot quò de mai près, mas lo paso-dòble daus dos artistas de l’Identitat èra pas ‘chabat encara ». Un imatge ne buta un autre.
Dins aqueste opus novèl, lo comissari Darnaudguilhem e sos inspectors van trevar lo mitan dels Caracos, dels Rròms, de las Gitanas e per plan dire del Pòble del vent. Una escasença per l’autor de n’aprene e de no’n aprene sus una cultura marginala de la societat nòstra. Una comunitat qu’a causit de viure sus la talvera del productivisme tot en n’aprofiechant a bon compte. Una comunitat a la morala que, per d’unes costats, pòt paréisser plan singulara a la majoritat de las gents, mas que l’autor, mina de res, ensaja de rendre accessibla.
Lo libre es escrich sens partiment en capítols. Es alestit d’una sola tirada, çò qu’es pròva -se ne caliá una- del mestritge de son art per Joan Ganhaire. Es tanben un biais de balhar de ritme al debanar de l’òbra. S’avètz pas encara butat la pòrta del comissariat de Maraval, es totjorn ora d’o far. Se dintra pas jamai amb aita
Pèire Rabasse
Lo Lugarn,
15/06/2019