A la mitat del sègle passat la literatura nòstra coneissiá gaire los romans. La pròsa èra l’enfant paure de la literatura. A n’aquela epòca tot, o tot gaireben tot, èra consacrat a la poësia. Amb la generacion dels Robèrt Lafont, Ives Roqueta, Pèire Pessemessa e maites autres, las causas comencèron per cambiar. Non solament la literatura romanesca foguèt de mesa, mas demest aquesta nasegèt la literatura policièra. A la debuta pas que qualques romans, mas tre las annadas 1980, [...] mai nombroses foguèron los escrivans de lenga nòstra que se lancèron dins l’escritura de la literatura negra. Los primièrs a dobrir lo bal foguèron Gui Vialar, Pèire Lagarda, Raimond Guiraud, Amada Biòt, Claudi Barsòtti. E ja a n’aquela pontanada, demest lo dançaires caliá comptar amb Florian Vernet.

Aquel genre literari sembla anar coma un capèl sul cap a l’escrivan besierenc. Ne vòli per pròva que fa ara quaranta ans que publica de romans policièrs. A cada parucion es un vertadièr plaser pels amators d’aquesta liberatura qu’es segurament pas la mai aisida de capitar. Los escrivans que s’i coneisson vos diràn totes qu’es mai aisit d’alestir una literatura pesugassa que de n’escriure una de leugièra. En literatura, la leugièretat val d’aur e ne cal de tonas per alestir un roman policièr.

Florian Vernet s’agrada a crear d’istòrias a dormir drech. Se regala de mestrejar un estil aerian que passa a ras de turras sus las pichonas misèrias de l’umanitat sens ne far tot un catequisme, mas un dessèrt. Se congosta a contar d’istòrias filosoficas jol cobèrt de la galejada e de la caricatura. Son biais de las apertesir nos encanta a cada òbra e particularament per aquestas Metaf(r)iccions a Collisioncity. Justament, de friccions, parlem-ne ! L’autor las nos escalcís amb una golardisa que se pòt pas dire, mas sonque legir. Si-ben-tant, legir la literatura policièra de Florian Vernet es totjorn un grand moment de lectura. Es un indicible plaser que cal viure en dirècte sus las marcas negras de las paginas blancas.

Son detectiu es un personatge curiós que viu amb son temps, o puslèu que s’arrenga amb son temps. Fabian Valada, es son nom, se diriá que se daissa portar pels eveniments puslèu que de los congrear. Mentretant, coma dins tot bon roman policièr es totjorn exactament aquí ont s’espèra pas. Es benlèu de son imprevisibilitat que tira sa fòrça. Es sempre a bombir e a rebombir. E quand cauca a costat de l’ièra, a lèu fach de retrobar son camin, o puslèu de n’endralhar un autre a la risca de se i tornar pèrdre. Mas fin finala, coma tot vertadièr eròi, a lèu fach de se trobar immudablament al bon endrech al melhor moment. Mancariá pas mai qu’aquò !

Florian Vernet e Fabian Valada nos passejan al grat de lor fantasiá per las carrièras de Collisioncity, una ciutat mejana occitana coma n’i a tantas dins nòstra tras que luminosa patria. I rescontran de gents de tota condicion sociala, de tota edat e subretetot de tot perfil psicologic. Per çò que, d’evidéncia, un roman policièr es tanben una analisi psicosociala fina. Los personatges descrichs an de caractèrs plan (o plan mal) trempats. Los que son marrits fan mina d’èsser gents, e, contra tota espèra, lo contrari. Lo roman trabalha aicí coma revelator de las condicions umanas, pas totjorn relusentas.

Aquelas metafriccions calfan a blanc abans d’èsser trempadas dins l’òli de l’ironia plasenta e de la franca complicitat entre autor e legeires. Lo tot per una resulta que, solide, ne regaudirà mai d’un.

Cal mercejar francament l’Institut d’Estudis Occitans al nivèl nacional, qu’amb de mejans reduchs per en causa de l’ostracisme de las autoritats politicas sucursalistas, contunha pauc o pro a publicar sa plega de pròsa occitana. Rason de mai per nosaus de contunhar de legir çò qu’espelís. Ne va de la literatura occitana coma de la premsa. Se totes los que son capables de legir la lenga nòstra e qu’an enveja de la defendre s’èran abonats al setmanari La Setmana, aquesta auriá pas jamai fach quincanèla. Se deman volèm aver totjorn una literatura tan viva (o encara mai viva) que la qu’avèm d’uèi, nos cal far l’esfòrç de legir tot çò editat. Disi plan « tot », qu’abans de dire que quicòm es pas bon, lo cal aver legit.