Tre que dobrís un libre novèl de Joan Ganhaire, lo legeire afogat se demanda : « Mas que diantre a plan pogut tombar sul nas del balès, comissari Darnaudguilhem ? ». Perque lo legeire costumièr de l’autor peirigordin coneis ara dempuèi d’annadas la pichona (pas tan pichona qu’aquò) equipa del comissariat de Maraval. D’efièch, los personatges creats per Joan Ganhaire son inusables e los legeires fidèls los retròban totjorn amb grand plaser. Lo mòtle faiçonat dempuèi de decennias per l’autor fonciona totjorn aitanplan. D’ont mai que se perfecciona a mesura que lo temps se debana. La recepta de Joan Ganhaire es totjorn tan bona. Es sovent atal amb la cosina bona. Quand un plat fa miranda, perqué lo cambiar ? Cèrtas, cal ben a passas cambiar qualques ingredients per renovelar las sabors, mas la basa de la literatura ganhairenca demòra la meteissa. Es sièta sus l’engenh d’un autor d’excepcion. Se dirà pas jamai pro.

Amb Vent de sable la cosina literària de Joan Ganhaire es totjorn tan gostosa e subretot, un còp de mai, nos sap susprene amb son inventivitat sens bòla. Sa sorga d’inspiracion sembla inagotabla e es una benediccion pel lectorat. Los incondicionals de l’autor (e los sabèm nombroses), a mesura de lors lecturas venon, pauc a cha pauc e sens exageracion, d’estatjants de Maraval e de conciutadans de l’inspector Ange Le Goff e del medecin legista Masdelbòsc. A fòrça la realitat a tendéncia de prene lo pas sus la virtualitat.

Çò que caracteriza bravament l’òbra policièra de Joan Ganhaire, aquò’s la fantasiá. Pòdi pas escriure que se i trapa una nhòrla (fau aquel limosinisme per far plaser al corrector Michèu Chapduèlh que probablament legirà pas jamai aquela presentacion de libre) a cada pagina, mas l’autor a de longa l’umor a cima de pòts, emai se presentament se trachariá melhor de dire que l’a a cima de dets. Se tracha d’un umor cambiadís per beneficiar d’una paleta espandida. Qualques còps es ròse (rarament), pòt tanplan èsser calhòl, mas es lo mai sovent gris per parlar pas dels còps ont es completament negre. Tot l’arcolan i passa amb las nuàncias que l’art pòt permetre. Dins lo domèni, lo melhor artifici es, plan solide, l’exageracion. D’aquò l’autor sap jogar.

L’autor nos passeja dins lo laberint de pistas que se crosan e s’entrecrosan mas que pendent de temps, tant val dire la durada de la lectura del libre, desembocan pas sus res. Cal esperar lo desnosament per nos desliurar del fialat dins lo qual Joan Ganhaire nos a entortilhat. Sabi ben pro qu’aquò es la mendre de las causas quand se tracha d’un roman policièr, mas l’autor limosin i met, coma de costuma, la manièra. E es aquí, dins l’engimbradura de l’òbra, que se rescontra la subtilitat ganhairenca. L’òme va daissar una marca indelebila dins la literatura policièra nòstra e quitament dins la literatura en general. Imagini dins cinquanta ans un critic literari amontairant l’ensems dels romans policièrs Joan Ganhaire e los legissent per òrdre cronologic d’edicion. Quin astre aurà de poder aver un vision globala de l’òbra. Mas tanben quin trabalh d’analisi, se vòl dintrar dins totas las consideracions que prepausa una tala soma. Mas aquí soi a far un pauc tròp d’anticipacion e es a n’aquel « Vent de sable » que me cal tornar.

Amb Joan Ganhaire cada mot compta dins de frasas cortas, debanadas a un ritme sarrat, lo que conven perfiechament al genre. Jamai dins son escritura se rencontra pas de subrecarga. S’i tròba pas que l’estricte necessari per una bona caminada literària.

Se fins ara lo comissari Arnaudguilhem e sa còla eteroclita de collaborators demoravan per enquistar a Maraval e lo seu parçan, aqueste còp son figas d’una autra desca. En causa d’un colcavestit misteriosament assassinat, aquí que lo comissari se retròba dins un avion cap a Africa. D’efièch, l’enquista se desplaça e pren una dimension internacionala. Partent d’aquí las peregrinacions del melhor policièr de Maraval se van far inprevesiblas. Justament es çò qu’esperava lo lector que, coma cadun sap, es totjorn exigent e ne demanda totjorn mai a l’autor. Alavetz, sèm carrejats dins un revolum de vents de sable que traversan lo desèrt en emportant fòrças certesas.

Un libre mai que farà regretar a los qu’o an pas fach, d’aver pas soscrich a la plaga « Atots » de l’Institut d’Estudis Occitans. Mas, urosament per eles, i a session de ratrapatge : lo libre que pòt, evidentament, encara crompar sul sitenet d’IDECO, l’organisme d’edicion e de difusion de l’I.E.O.