Washington Irving (1783 – 1859) foguèt escrivan e viatjaire estasunian. Es estat subretot un novelista. Sembla que s’agradèt mai que mai a escriure de novèlas. Es lo genre literari que li convenguèt melhor, probablament per çò que foguèt justament grand viatjaire e qu’agèt gaire léser de consacrar de temps a d’òbras de longa estirada coma los romans. Cossí que ne vira, sas òbras mai presadas son totjorn estadas sos tèxtes cortets. Foguèt publicat e coneguèt, de vivent, lo succès.
Demest aquestas novèlas La legenda de Sleepy Hollow ten segurament un èime particular e es pas un azard se Pèire Beziat, nòstre valent traductor a partir de l’anglés, l’a causida coma per èsser una de sas
Aquela novèla nada dins un ambient un bocinèl misteriós, sorne e qualques còps glauc. Mantunes adjectius pòdon qualificar aquela òbra e demest aquestes lo de tenebrós. Se tracha d’un tèxte que, per planes costats, sembla onoric. Sovent la realitat i es gaire tengibla. Que siá los paisatges o los personatges, tot sembla èsser mantengut en levitacion entre dos aires, entre doas aigas, entre dos mondes. Es un pauc lo pròpri de cada òbra fantastica, mas aquí l’autor ensaja de far l’anar e lo tornar entre la legenda e una sembla realitat. Es aquel entremièg que pòt anar fins a trebolar una mica lo legeire. Es aquesta empresa sus lector que fa la fòrça de l’òbra de Washington Irving.
Segurament que jovent l’autor agèt una predileccion per las legendas. Benlèu, emai segurament, qu’a la fin del sègle dètz-e-uèiten se’n deviá contar dins sa familha. Ne deguèt tanben ausír en çò que sos vesins. Un de sos personatges : « Anava passar la velhada a cò de las vièlhas femnas olandesas que se tenián al pè de fuòc a fialar, amb una cordelada de pomas que se rostissián e fresinavan sul foguièr, e ausissiá, alara, los contes meravelhoses de fantaumas e de farfadets, de camps emmascats, de rius emmescats, de ponts emmascats, d’ostals emmascats e mai que mai del Cavalièr sens Cap ». Se voliam comparar aquela Legenda de Sleepy Hollow a la cultura nòstra, se poiriá dire qu’es çò que disem nosaus una « paur ». Una legenda que fa lo monde sovent mai misteriós que çò qu’es en realitat. La literatura orala, nimai per èsser orala, es totjorn de literatura. La literatura populara, nimai per èsser populara, n’es pas mens de literatura. E totas las literaturas son universalas per èsser l’òbra de l’umanitat. Tot aquò son causas que Washington Irving sabiá. De mercés a son engenh d’escrivan las universalizèt encara mai en las escrivant segon son èime.
Lo país que nos descriu l’autor es extra-ordinari a mai d’un punt de vista : « Aqueste ròdol, al moment que ne parli, èra un endrech dels mai favorizats qu’abondava en cronicas e en òmes famoses ». Aquò se sap ben pro que los « òmes famoses » son pas, per definicion, d’òmes ordinaris. Aquò’s dins las imaginacions umanas las mai descabestradas que Washington Irving va cercar sas inspiracions. Per plaser nòstre, es a las fonts de las aigas misteriosas que s’anèt abeurar : « La màger part de las istòrias, pr’aquò, virèt a l’entorn del trevan favorit de Sleepy Hollow, lo Cavalièr sens Cap ». Compte tengut las tensions psicologicas qu’avenan entre los personatges, pas totjorn plan cranes, pòt arribar que lo debanar de la ficcion naulegèssa en aigas foscas.
Aquela novèla m’agrada tant que presariái de n’aver maitas a legir del meteis autor. Amb aquesta, Pèire Beziat nos a mes sabor en boca. Personalament auriái plaser de poder contunhar descobrir l’òbra de Washington Irving.
O ai ja escrich e o tornarai escriure tan de còps que n’aurai l’escasença : es una necessitat per nosaus de poder descobrir las literaturas mondialas en lenga nòstra. Es per aquò que nos cal encoratjar los traductors e los editors occitans a contunhar lor prètzfach dins aquel sens. Ja un gròs trabalh es estat complit, mas, solide, ne demòra encara fòrça davant nosaus. Soi segur qu’entre totes capitarem d’o far tot. Es pas qu’una question de volontat e de temps.
Un còp mai lo trabalh de traduccion de Pèire Beziat e remirable. Nos fa una lenga a l’encòp precisa e naturala. Lo tèxte es cortet. Se legís coma una requista golardisa literària. Se volètz ajudar concretament a salvar la lenga nòstra tot en vos fasent plaser, crompatz e legissètz çò de publicat en occitan.