En 1615, a Ingolstadt (Bavièra), se cremèt en plaça publica l’efigia de l’italian Nicolau Maquiavèl (1469-1527). Las Glèisas de l’epòca son convençudas – e o procla- man – que Lo Prince, son òbra famosa, foguèt escrita per la quita man de Satan. Perqué un tal òdi al respècte del libre e son autor ? Perqué aquel obratge màger e universal, paregut al sègle XVIen, continua fins ara a sentir a sofre ? Las responsas se tròban, evidentament, dins son contengut : una istòria naturala consacrada, non pas als animals e a las plantas, mas a l’univèrs de la politica. « Istòria » que cal entendre, aicí, al sens grèc d’enquèsta, de descripcion. D’efièit Lo Prince descriu fredament, sense jutjar, lo menament dels afars politics. Observator de terren, son autor nos mòstra – en defòra dels filtres metafisic e moral – la logica intèrna de las causas, çò que mòu l’òme o la femna de poder, e cossí s’endevenon (o pas) amb los eveniments. Per aital nos mòstra una vertat que, emai la solfine, l’umanitat vòl ignorar.