IEO Edicions
Gentlemen e Aventuras

Parution : 17/09/2018
ISBN : 9782859105990
164 pages
14 x 21
14.00 €
Sir Arthur Conan DOYLE
Gentlemen e Aventuras
Les aventures de Sherlock Holmes - II
Traduction occitane à partir de l’anglais de Pèire Beziat
Las aventuras de Sherlock Holmes - II
Traduccion occitana de l’anglés de Pèire Beziat
Ai una règla vièlha que ditz que quand a vètz bandit l’impossible, çò que demòra, emai siá improbable, deu èsser la vertat.

Lo personatge de Sherlock Holmes es estat creat per Sir Arthur Conan DOYLE en 1887. S’es pas lo primièr detectiu dins l’istòria de la literatura, n’es, sai que, lo mai conegut. Lo corpus de sas aventuras conten 4 romans et 56 novèlas.

Grand, linge, intelligent, s’adona qualques còps a la cocaïna, mas es tanben meloman (fa de violon), quimista e esportiu de tria (boxaire e espadaire). Sas aventuras son contadas per son brave amic lo Doctor Watson que l’acompanha dins sas enquèstas. Mai d’un sègle aprèp sa creacion, son personatge demòra plan populari. Es estat adaptat mai d’un còp dins de serias televisualas e dins de films, e aquò contunha.
Las primièras novèlas de las Aventuras de Sherlock Holmes son estadas publicadas a l’origina dins lo jornal Strand Magazine entre julhet de 1891 e junh de 1892 e puèi recampadas dins un sol libre.

Gentlemen e Aventuras recampa L’aventura del carboncle blau, L’aventura de la benda pigalhada, L’aventura del det gròs de l’engenhaire, L’aventura del nòble celibatari, Lo diadèma de bericle, e Los Faus Coirats.

Arthur Conan Doyle (né Arthur Ignatius Conan Doyle le 22 mai 1859 à Édimbourg, en Écosse, et mort le 7 juillet 1930 à Crowborough dans le Sussex), est un écrivain et médecin britannique. Conan est l’un de ses prénoms et Doyle son nom de famille. Il doit sa célébrité à ses romans et nouvelles mettant en scène le détective Sherlock Holmes - considérés comme une innovation majeure du roman policier - et le professeur Challenger. Cet écrivain prolifique a également été l’auteur de livres de science-fiction, de romans historiques, de pièces de théâtre, de poésies et d’œuvres historiques.
Il a été élevé au rang de Chevalier de l’ordre du Très vénérable ordre de Saint-Jean par le roi Édouard VII le 24 octobre 1902.
(source Wikipedia)

L’aventura del carboncle blau

Lo matin de Nadal, passèri a cò de mon amic Sherlock Holmes per li far mos compliments per l’an venent. Vestit d’una gonèla roja, fenhantejava sul sofà, una pipa e un montet de jornals agorrufats èran pausats a posita de sa man drecha. A costat d’el, i aviá una cadièra palhada e a una bana del dorsièr penjava un vièlh capèl de feutre dur, raspat e fendilhat a dich d’èsser portat. Una lópia e una fòrma pels capèls èran pausadas sul sèti de la cadièra, çò que donava a pensar que lo capèl èra aquí per èsser examinat.
— Vesi que sètz ocupat, diguèri e vos desrengui benlèu.
— Non, pas brica. Soi content d’aver un amic que podèm charrar amassa de mas resultas. L’afar es dels pus ordinaris –mostrèt del det en direccion del capèl –, mas avèm aquí qualques punts que mancan pas complètament d’interès nimai d’ensenhament.
Me seguèri dins la cadierassa e me rescalfèri las mans al fuòc que beluguejava, qu’un freg canin èra tombat e que las vitras èran cobèrtas de glaç.
— M’imagini, faguèri, qu’aquesta causa, tan simpla coma sembla, es ligada a qualque istòria sorna, e qu’es l’indici que nos va guidar cap a la solucion de qualque mistèri per castigar qualque crime.
— Non, non. Pas de crime, diguèt Sherlock Holmes en risent. Solament un d’aqueles pichons incidents capricioses qu’arriban quand avètz quatre milions d’èssers umans que se coidejan dins un espaci de qualques milas carrats. Entre l’accion e la reaccion d’aqueste eissam tan sarrat de populacion, totas las combinasons d’eveniments se pòdon presentar e semblar esquèrras sens èsser criminalas. Ja avèm agut qualque experiéncia sus aquò. [...]
Revue de presse
Consulter Per nos familiarizar mai amb Sherlock Holmes Pèire Rabasse Lo Lugarn, 15/12/2019
Per nos familiarizar mai amb Sherlock Holmes
Se contunham d’aqueste pas e sostenèm aquel ande, me pensi que lèu aurem l’òbra completa d’Artús Conan Doyle en lenga nòstra. Vertat qu’es tras qu’abondosa. Atanben, n’i auriá per tota la vida de qualqu’un qu’o voldriá tradusir tot. Pasmens, avèm plan entamenat lo trabalh. Ai perdut lo compte de çò qu’es ja estat revirat, mas pòdi citar de cap « Lo gossàs dels Baskervilles », en version gascona e lengadociana se vos plai, per Eric Chaplain ; « Escandals e mistèris » e « Lo mond perdut » dins de reviradas de Pèire Beziat, e segurament qualques autres que me tornan pas ara. De notar qu’aqueste « Gentlemen e aventuras » es, amb « Escandals e mistèris », una part de l’obratge publicat a l’epòca jol títol de « Las aventuras de Sherlock Holmes ».

Per ne tornar a « Gentlemen e aventuras », se tracha, o avètz comprés d’un recuèlh de novèlas policièras del famós escrivan escossés. Aqueste volume ne clau sièis. Val la pena de ne donar lor títol dins l’òrdre de dintrada en scèna : « L’aventura del carboncle blau », « L’aventura de la benda pigalhada », « L’aventura del det gròs de l’engenhaire », « L’aventura del nòble celibatari », « Lo diadèma de bericle » e per acabar « Los Faus Coirats ».

Çò qu’arresta pas de m’agradar dins la literatura policièra de Sir Conan Doyle, aquò son, plan solide, sos dos personatges vedetas : Sherlock Holmes e son comparsa e seguisseire lo Doctor Watson. Me semblan, eles, de los aver totjorn coneguts, talament l’autor los a rendut vius. Son vius e m’acompanhan dins la vida desempuèi un bèl pro. A fòrça, n’arriban per m’èsser familiars. Son un pauc coma se los aviái totjorn coneguts. Los ai de longa endacòm dins mon èime. Son segurament aquò los mistèris e los miracles de la literatura. Passam vòstra vida a carrejar de personatges fictius. E quand disi de « personatges », presentament me caldriá escriure de « personalitats ». Aquelas figuras que son de contunh a trevar nòstre imaginari, las vesèm passar qualques còps per carrièras. O alara cresèm de los crosar, çò qu’es parièr, o pauc se’n manca. Personalament, m’arriba de còps de me demandar se, dins de circonstàncias excepcionalas, lor parli pas. Saurai pas vos dire exactament çò que pòdi escambiar amb Sherlock Holmes o amb lo Doctor Watson, mas çò que sabi es que, quand ne vira, lor parli. Nòstra proximitat es evidenta.

Çò que presi tanben dins l’òbra d’Artús Conan Doyle, aquò’s sa descripcion de l’Anglatèrra de la fin del sègle XIXen. Las ficcions se debanan mai que mai a Londres. La vila i es tras que sorna, gaireben tenebrosa e s’endevina un pauc lorda, coma o podián èsser las vilas grandarassas de l’epòca. Dins las istòrias de Conan Doyle me sembla aver remarcat que sovent los eveniments se debanan siá de nuèit, siá quand plòu o que fa un freg a metre pas un gos defòra. Pòt tanben arribar que nevesse. Ai rarament vist lusir lo solelh sus Londres quand es Conan Doyle que ten la pluma. Sovent descriu la misèria negra e los barris mal tenguts. Nos passeja dins d’airals ont avèm paur de nos far escotelar a cada cantonada de carrièra. Segur qu’es un decòr que deviá correspondre a la realitat del moment dins los barris periferics de Londres.

Mas quitament quand Sir Conan Doyle quita la vila pel campèstre es gaire melhor. S’es pas pièger ! Pensi aquí a las landas e las sanhas del Devon de « Lo gossàs dels Baskervilles ». Aquí, coma sovent, las brumas o venon acaptar tot, o per part. Es aquel ambient trebol que fa la marca de l’escrivan. Es son sagèl, son còp de pluma e son imaginari que se reconeisserián entre milanta.

I a l’òbra de Sir Artús Conan Doyle, mas i a tanben l’òbra de Pèire Beziat, e que d’aqueste, çò me sembla, se’n parla pas pro. Una traduccion es una reescritura. Tan val dire una mena d’escritura. Mas una escritura que deu demorar dins los passes de qualqu’un mai. Lo traductor deu de longa seguir l’imaginari de l’autor. Per aver tastat a la creacion e a la traduccion, es evident que de las doas gasanhas, la traduction es la que demanda lo mai de trabalh sus la lenga e de compreneson mentala. Los traductors son d’escrivans amb de constrenchas plan mai nombrosas que las de lo qu’escriu pas que çò que li passa pel cap. La traduccion es un vertadièr exercici d’esquizofrenia. Demanda gaireben un desdoblament permanent de la personalitat. E se, d’evidéncia, l’autor se deu metre dins la pèl de sos personatges, lo traductor, el, a de dintrar a l’encòp dins las pèls dels personatges e de l’autor. Fins finala, allòc d’aver a dialogar amb son personatge coma o fa l’autor, lo traductor es de longa a dialogar a tres. Totòm sap que la triangulacion es totjorn estat quicòm de complicat.

Vos parli pas aicí que de las constrenchas literàrias del traductor. Passi sus las constrenchas lingüisticas que son d’una complexitat engerdabla. D’ont mai quand se tracha, coma n’es presentament lo cas, de trabalhar sus doas lengas que son pas de la meteissa familha. Lo trabalh dels traductors nos es tant preciós coma lo d’autor, de corrector e d’editor. Es un ensems que deu trabalhar en simbiòsi per, cada jorn, enriquesir mai la literatura nòstra e apasturar los legeires qu’o s’ameritan plan.
Pèire Rabasse
Lo Lugarn, 15/12/2019
Retour au sommaire des articles
Réalisation : William Dodé - www.flibuste.net | Graphisme www.charlottelambert.net | IEO Difusion - IEO/IDECO - ZA plaine St-Martin - 81700 Puylaurens Remonter Tornar pujar